Quy trình thiết kế phần mềm/ ứng dụng

Mình là một UI designer, tốt nghiệp ngành phần mềm ở đại học FPT — nơi mà các môn học chuyên ngành liên quan đến ngành Software Engineering được dạy khá kĩ, cộng thêm với thời gian đi làm cũng được vài năm, trên cơ sở đó cũng đúc rút được một vài kinh nghiệm về quy trình để chia sẻ với mọi người. Quy trình này thiên về mảng UX và UI chứ không tập trung kĩ vào phần lập trình ứng dụng, nên sẽ không bao gồm một số bước quan trọng khi làm phần mềm như: thiết kế kiến trúc, data model, các diagram…

1. Nhận brief

2. Cùng team break down brief, chỗ nào chưa kĩ thì hỏi lại client cho rõ, list rõ scope of work (SOW)

3. Tiến hành nghiên cứu đối thủ cạnh tranh, tập user và hành vi của họ (Có thể dựng story board nếu cần)

3.1. Xây dựng use-case diagram.

4. Lên flow chính, sitemap, wireframe sơ bộ

5. Đánh giá và chải chuốt cho wireframe, làm prototype thử xem flow mượt chưa. 

5.1. lặp lại bước 5 tới khi thống nhất với team và khách hàng

6. Làm UI, lên guideline, vẽ icons….

6.1. Review — sửa, review — sửa, review — sửa

7. Thống nhất UI, chuyển cho dev làm (đoạn này sẽ còn một số tinh chỉnh do giới hạn công nghệ hoặc giới hạn của dev)

8. Ra SP, bước vào các phase test + ghi nhận insight để đánh giá hiệu quả của phần mềm.

9. Quay trở lại từ bước 4…

Nguồn : Marcus Hoang

Giải ngốvề UX/UI Design

Gần đây có nhiều post tuyển dụng UX/UI design lạc đề mà mình dám chắc 90% người post lên không hiểu nội dung viết cái gì. Nhưng mà tuyển dụng nên mình kệ vì mấy bạn HR chẳng làm chuyên môn và việc spam các kênh là nghề của các bạn. Rồi cho đến khi mọc lên một vài trung tâm dạy UX/UI design với syllabus đào tạo lệch lạc thì mình thấy vấn đề nghiêm trọng hơn. Quảng cáo lúc nào cũng hay ho, dùng nhiều buzzwords là người học ảo tưởng về cái họ nhận được rồi lại đem những thứ đó để chinh chiến thì nhiều thứ tai hại vô cùng. Thế nên mình quyết định viết cái post giải ngố này để mọi người có cái nhìn đầy đủ hơn và đánh giá lại mình đang ở đâu và cần bổ sung cái gì.

Tại sao lại chọn UX/UI Designer

Theo một thống kê không đầy đủ do mình thực hiện về mức lương hiện tại của designer (xem ở đây) thì mặt bằng lương của UX/UI Designer nói chung cao hơn khoảng 30% so với Graphics Designer. Thậm chí những mức lương tương đương các nước có GDP gấp vài chục lần Việt Nam  cũng có luôn.

Sự phát triển của phần mềm và internet giúp cho người dùng có nhiều lựa chọn phần mềm hơn. Sự cạnh tranh tạo ra sự phát triển. Vì vậy các phần mềm ngày càng phải hấp dẫn và thân thiện hơn mới thu hút được sự chú ý của người dùng và khiến người dùng móc hầu bao chi tiền. Vì là một ngành đang lên nên sự đầu tư và nhu cầu nhân sự cũng lớn hơn so với các mảng khác của thiết kế như thiết kế nội thất (interior design), thiết kế sản phẩm công nghiệp (industrial product design), thiết kế thời trang (fashion design), thiết kế đồ họa (graphics design)... Nguyên nhân mình nghĩ do việc đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu. Vì cơ hội lớn nên có không ít bạn làm graphics design cũn muốn chuyển qua làm UX/UI Designer và bắt đầu tập tành thiết kế web, thiết kế app...

Ngoài ra công việc UX/UI Design đòi hỏi sự sáng tạo vừa phải chứ không đau đầu như graphics design. Mình rất khâm phục mấy bạn làm graphics design vì sức sáng tạo vô biên. Chưa kể chuyện còn dễ bị trùng lặp ý tưởng và triển khai ý tưởng nữa.

Tóm lại, nếu chọn UX/UI Designer thì lý do lớn nhất mình nghĩ là nó đang vào xu hướng nên có thu nhập tốt cho những người theo đuổi.

UX/UI Designer là làm cái gì?

Chỗ này mình sẽ giải thích lại một chút để các bạn hiểu hơn. Ở các nước phát triển thì việc phân công lao động chuyên môn hóa cao vì vậy sẽ hiếm thấy vị trí UX/UI Designer. Thay vào đó bạn có thể thấy một vài vị trí như UX Designer, UX Researcher, UI Designer, Interaction Designer, Product Designer... (tất nhiên các bạn có thể add thêm Junior, Senior, Principal và vị trí cao hơn hơn Manager, Expert, Lead, Director v.v.). Có thể, mình nghĩ là có thể thôi vì mình không có cơ sở chính xác để nói nhiều, ở Việt Nam không có điều kiện làm chuyên sâu nên mọi người phải kiêm nhiệm nhiều việc nên title cũng có chút tùy biến để phù hợp. Quan trọng là mô tả công việc chúng ta cần làm gì.

UI Designer

Công việc chính: Thiết kế giao diện đồ họa cho phần mềm, website, mobile app. Công việc sẽ mở rộng ra khi có nhiều nền tảng hơn như VR, Smartwatch (đại loại là digital product). Đi sâu vào thì làm việc chủ yếu với form, bảng biểu, typo, bảng màu, các khối thông tin, icon

Công cụ sử dụng chính: Các công cụ thiết kế đồ họa như là Photoshop, Sketch, Figma, Adobe XD, Illustrator...

Kết quả đầu ra: file thiết kế đồ họa có đuôi file là psd, sketch, fig, ai v.v.

Tư duy chính: Thiết kế phù hợp với human guideline và thiết kế có tính cấu trúc, tính thẩm mỹ

Kĩ năng chính: Sử dụng thành thạo công cụ thiết kế đồ họa

UX Designer

Công việc chính: Thiết kế trải nghiệm người dùng cho phần mềm website, mobile app. Công việc mở rộng ra khi có nhiều nền tảng hơn như VR, Smartwatch (đại loại là digital product). Đi sâu vào thì làm việc chủ yếu với nghiên cứu nhu cầu người dùng, phác thảo giải pháp, kiểm thử giải pháp. Có một số công việc có phạm vi hẹp hơn và xoay quanh tính dễ hiểu và dễ dùng của sản phẩm, không cần quá đi sâu vào các công việc trên

Công cụ sử dụng chính: công cụ vẽ phác thảo và dựng mô phỏng phác thảo. Ngoài ra thì dùng rất nhiều giấy bút và file document.

Kết quả đầu ra: một giải pháp triển khai được nhằm giải quyết một bài toán cụ thể nào đó. Có thể là wireframe đơn giản hoặc prototype hoặc một folder rất nhiều tài liệu. Nói chung tùy vào bài toán mà độ phức tạp giải pháp cần triển khai khác nhau.

Tư duy chính: thiết kế lấy người dùng làm trọng tâm

Kĩ năng chính: giải quyết vấn đề sáng tạo

UX/UI Designer có lẽ là kết hợp cả hai công việc trên nên phạm vi làm việc rất rộng. Tuy nhiên đa số mô tả công việc mà mình đọc được thì có thiên hướng về UI Designer nhiều hơn là một công việc kết hợp. Vì vậy từ đây trở xuống dưới mình sẽ gọi là UI Designer thay vì UX/UI Designer để các bạn nắm rõ hơn bản chất công việc.

Ngoài ra công việc cũng chia làm 3 môi trường: agency quảng cáo, agency thiết kế/xây dựng sản phẩm và công ty sản phẩm (in-house team).

Agency quảng cáo

Hoạt động theo campaign nên sản phẩm thường không lâu dài, mang tính ngắn hạn

Việc triển khai UX/UI phụ thuộc nhiều vào chiến lược branding và marketing. Người dùng được đặt ở vị trí thứ yếu

Agency thiết kế/xây dựng sản phẩm

Sản phẩm thiết kế ra thường có tính sử dụng lâu dài nên có thể áp dụng đầy đủ quy trình để tránh một số lỗi có thể tránh. Không gắn bó với một sản phẩm lâu nên hiểu biết chuyên sâu sẽ có những hạn chế nhất định.

Người quyết định là client nên việc triển khai UX/UI có thể bị ảnh hưởng nếu client quyết định. Người dùng được đặt ở vị trí thứ yếu.

Công ty sản phẩm

Sản phẩm thiết kế ra dành cho chính khách hàng công ty và vì quyền lợi công ty. Thường gắn bó lâu với sản phẩm nên hiểu sâu về sản phẩm và tập người dùng

Người quyết định là chủ doanh nghiệp nên việc triển khai UX/UI phụ thuộc vào tư duy của chủ doanh nghiệp. Nếu chủ doanh nghiệp không quá chú trọng thì người dùng được đặt ở vị trí thứ hai. Nếu chủ doanh nghiệp chú trọng (đa số) thì người dùng được đặt ở vị trí thứ nhất.

Học hành thành UI Designer

Ở bên trên bạn đã biết UI Designer làm cái gì rồi và cần cái gì rồi. Học thì đi đôi với hành, học bao gồm cả tư duy lẫn kĩ năng sử dụng phần mềm. Dưới đây mình sẽ “bày” một số gợi ý để bạn nhanh chóng lĩnh hội được. Tuy nhiên để hiệu quả, mình khuyên các bạn nên kiếm một người cho bạn những lời khuyên và sửa lỗi sai cho bạn đúng nghĩa (mentorship). Việc này sẽ giúp bạn đi nhanh hơn rất nhiều

TỪ CON SỐ 0

Giả sử bạn đang là tờ giấy trắng tinh, không biết gì hết. Có hai con đường cho bạn:

Học lấy một cái nghề nuôi sống được bản thân rồi tính tiếp

Học từ những thứ cơ bản

Học lấy cái nghề nuôi sống bản thân thì bạn sẽ học công cụ đầu tiên. Bạn cần sử dụng thành thạo một công cụ tới mức quen tay và đáp ứng một công việc cụ thể. Thành thạo tới mức đưa một file ảnh ra thì bạn có thể dùng công cụ để tái hiện lại file thiết kế. Bạn xem nhiều Dribbble, Behance rồi bắt chước lại. Thỉnh thoảng bạn cũng đưa ra một vài điều chỉnh nhỏ mà bạn thấy hợp lý. Tiếp đó thì bạn xin vào các công ty outsource phần mềm hoặc các công ty làm theme với công việc làm UI Designer (có lẽ đa phần các bạn tự học sẽ thấy mình đâu đó trong này).

Nếu đã tới đây mà bạn thấy bế tắc trong hướng phát triển tiếp thì nên cân nhắc học lại một số thứ cơ bản.

Học từ những thứ cơ bản thì các bạn nên học quan sát. Quan sát mọi thứ xung quanh, tự đặt câu hỏi tại sao nó lại như vậy, tại sao nó không như thế kia. Kế đó là học vẽ. Vẽ tay hay vẽ máy cũng được. Hãy coi đấy là công cụ để bạn diễn đạt thế giới quan của bạn. Khi học vẽ bạn sẽ học qua một chút giải phẫu người, một chút phác thảo v.v. những cái này giúp bạn tạo một thói quen là vẽ dựa trên một số cơ sở nhất định.

Kế đó bạn mới bắt đầu học thêm các công cụ thiết kế để diễn tả suy nghĩ của mình. Bạn có nhiều ý tưởng tuyệt vời trong đầu và thành thạo công cụ sẽ giúp truyền tải hết ra bên ngoài.

Lúc này bạn đã có thói quen quan sát, vẽ có cơ sở, biết công cụ. Tùy hướng phát triển mà bạn có thể học thêm như cách viết sao cho hay; học thêm thiết kế cho các nền tảng khác nhau (web, mobile v.v.); học thêm các kiến thức về usability để thiết kế tối ưu sử dụng của con người hơn.

Tiếp đó thì phải hành thật nhiều. Trong quá trình làm mình gặp nhiều bạn quăng một link project lên facebook với caption “các bác nhận xét giúp em”. Mình thấy các bạn chưa thật sự nghiêm túc muốn học từ lỗi sai. Hãy mạnh dạn liên hệ những người có kinh nghiệm và trình bày đầy đủ về cái bạn đang làm. Nếu rảnh rỗi và muốn giúp bạn, họ sẽ đưa ra những lời nhận xét xác đáng đúng trọng tâm hơn là những comment trong tình trạng thiếu thông tin và người comment không có động lực rõ ràng. Mentor cũng phát huy tác dụng lúc này như mình nói ở ban đầu.

Kế đó thì bạn có thể học sâu hơn về phần production giải pháp (lập trình kiểm thử) để tìm hiểu các khó khăn trong việc cộng tác với các producer (thường là developer hoặc người làm content) để làm việc hiệu quả hơn hoặc học sâu hơn về một mảng nhỏ. Lúc này bạn cũng phải bắt tay tự nghiên cứu kha khá nhiều và bắt đầu có suy nghĩ về thiết kế hướng mục tiêu cụ thể thay vì thiết kế chỉ cho đẹp, phục vụ tính thẩm mỹ.

TỪ GRAPHICS DESIGNER

Là graphics designer thì bạn vốn đã quen công cụ thiết kế, vốn đã bay bổng rồi. Nếu bạn chọn con đường nhanh chóng thì chỉ cần làm vài dự án/bài tập hoặc tham gia vài lớp học công cụ/quy trình ngắn hạn là các bạn có thể chuyển đổi sang UI designer. Tuy nhiên cũng như ở phía trên, bạn sẽ sớm bị mắc kẹt vì bạn bị thiếu mất cái gốc cơ bản. Hãy cố gắng dành chút thời gian học từ những thứ cơ bản sẽ tốt hơn

RỦI RO

Ngoài những cái đã đề cập ở trên thì cá nhân mình thấy rào cản lớn nhất là khiếu thẩm mỹ chưa tốt. Cái này muốn nâng cao thì bạn buộc phải học lại từ cơ bản, hiểu những vấn đề cốt lõi nhất và luyện tập thường xuyên. Lúc này mentor sẽ phát huy tác dụng rất nhiều. Họ sẽ cho bạn vài lời khuyên hoặc giúp bạn hiểu được những thứ cơ bản nhất để bạn không bị rối trong ma trận kiến thức.

Học hành thành UX Designer

Nếu các bạn đã đọc mô tả ở phần trên thì các bạn sẽ thấy UX Designer lại không cần tới khả năng đồ họa. Như vậy đi theo con đường này thì bạn không nhất thiết phải có khả năng nhưng công việc liên quan tới giải quyết vấn đề sáng tạo (creative problem solving) nên một chút sáng tạo sẽ giúp bạn có nhiều cơ hội phát triển hơn. Tương tự ở trên, mình cũng khuyên các bạn cần có một người mentor để cho bạn biết bạn đang ở đâu và cần làm gì tiếp theo.

Tương tự như phần UI Designer, tôi sẽ chỉ ra cho các bạn cách học từ con số 0 và chuyển đổi từ một số công việc phổ biến khác có tính chất gần giống.

TỪ CON SỐ 0

Giả định bạn là tờ giấy trắng, chưa biết gì thì mình khuyên các bạn học cơ bản trước. Viết vẽ wireframe, thậm chí bạn làm được thiết kế đồ họa không giúp bạn trở thành UX Designer giỏi đâu. Đôi khi nó còn làm hại bạn vì bạn nghĩ vậy là đủ rồi và dừng lại việc học của mình.

Học từ cơ bản bạn cũng phải học quan sát, để ý tới mọi thứ xung quanh. Có một bạn là Hieu Toop có comment trên facebook mình như sau: Tony Le Đối với em, UX ở mọi nơi trong cuộc sống, khi mà cái gì làm cho con người ko happy, khó dùng, khó cầm, khó nắm, blabla :)) là UX lởm hết. Hiện tại e nghĩ UX đơn giản lắm, còn để chuyên nghiệp thì phải theo anh xem thế nào mới nói tiếp được. Em hay lao động nhiều thứ ngoài đời nên rất chịu khó quan sát, như sửa điện, thợ hồ, bốc vác :))) trải nghiệm rất nhiều và thấy UX cực kỳ quan trọng trong cuộc sống. Nó mà làm tốt thì cuộc sống này cực kỳ dễ thở, ahehe

Bạn là người thiết kế trải nghiệm người dùng thì trước tiên bạn phải đứng ở vai trò người dùng đã. Có chú ý quan sát mọi thứ xung quanh thì bạn mới nhạy cảm về các “vấn đề” cần giải quyết được. Kế đó, bạn tìm cách giải quyết các vấn đề. Bạn trải nghiệm nhiều (nhiều kinh nghiệm, đi đây đi đó, tích lũy vốn sống) sẽ giúp bạn dễ dàng giải quyết vấn đề hơn. Nói chung thứ hai là bạn tích lũy thật nhiều trải nghiệm cho mình.

Kế tiếp bạn mới bắt đầu học các công cụ để giúp phác thảo giải pháp của mình. Bạn nên học vẽ phác thảo đơn giản. Không cần phải cầu kì ngồi vẽ một cô gái khỏa thân đâu, bạn chỉ cần học đủ để thể hiện hết mình gì mình muốn truyền tải thôi. Công cụ quen thuộc nhất với bạn có lẽ là bút chì, giấy, cục gôm (cục tẩy). Mình hay dùng bảng trắng và bút dạ vì xóa nhanh hơn và diện tích thể hiện đủ lớn cho cả những người khác nhìn thấy. Các công cụ wireframe, prototype giúp bạn thể hiện cách giải quyết vấn đề như vậy

Cuối cùng là bạn học các phương pháp để kiểm nghiệm cách giải quyết vấn đề của mình. Với UX Design thì người kiểm nghiệm giải pháp luôn là người dùng vì thế bạn sẽ học cách test với user để xem giải pháp của mình phù hợp hay chưa.

Phạm vi giải quyết của UX Design rất đa dạng nên bạn từ từ chọn tiếp những lĩnh vực gần nhất với công việc chuyên môn mà mình mong muốn. Bạn có thể học sâu về môi trường thể hiện (desktop, mobile, VR...) vì mỗi môi trường có một đặc điểm khác nhau; hoặc học sâu hơn về một số lĩnh vực ảnh hưởng tới con người nói chung (ergonomics, tâm lý học, cognitive science, tương tác người - máy...); hoặc các lĩnh vực cụ thể (tài chính, y tế, thương mại, dịch vụ v.v.). Những kiến thức này giúp cho giải pháp của bạn ổn định hơn và tránh được những lỗi có thể tránh được (avoidable mistakes).

Vì UX Designer không làm riêng mà phải cộng tác với nhiều người nên bạn nên học thêm về phần production giải pháp (lập trình, sản xuất nội dung) và vận hành giải pháp để giúp cho giải pháp của bạn không chỉ phục vụ tốt người dùng mà còn có tính khả thi và đáp ứng mục tiêu kinh doanh nữa.

Tất nhiên là nếu bạn có khả năng đồ họa thì có thể học thêm UI với lộ trình cơ bản như mình nói ở phần trên. Lúc này đúng nghĩa bạn là UX/UI Designer và bạn hoàn toàn kiểm soát được “how it look của sản phẩm”

TỪ UI DESIGNER

Nếu bạn đã là UI Designer thì khả năng đồ họa của bạn cũng có ít nhiều. Nếu bạn thực sự thấy mình không có khả năng phát triển ở mảng UI Design thì việc chuyển sang UX Design là một lựa chọn. Tuy nhiên có thể bạn sẽ thấy ở trên cái bạn tận dụng lại được chỉ là khả năng diễn tả ý tưởng thông qua công cụ thiết kế và một số hiểu biết về môi trường thể hiện (web, mobile v.v.) chứ không có một tư duy đầy đủ về việc tạo ra trải nghiệm. Vì vậy gần như bạn phải bắt đầu lại từ con số 0

Nếu bạn tương đối có khả năng đồ họa và làm UI design tốt rồi (đã nắm vững về usability cho các môi trường thể hiện) và bạn muốn học thêm để phát triển lên UX/UI Designer thì tùy lựa chọn công việc mà bạn ưu tiên học cái gì trước.

Nếu bạn tính làm ở các Agency quảng cáo thì bạn có thể học chuyên sâu về một mảng liên quan tới con người (ví dụ tâm lý học). Kiến thức sẽ giúp bạn thành công hơn ở agency quảng cáo. Tuy nhiên khi bạn tính làm ở các loại hình công ty khác thì sẽ phải cân nhắc lại.

Nếu bạn tính làm ở các agency/công ty thiết kế và xây dựng sản phẩm hoặc các công ty sản phẩm thì bạn phải học lại từ cơ bản. Các agency/công ty thiết kế và xây dựng sản phẩm sẽ giúp bạn học rộng hơn (biết nhiều mảng, hiểu biết cơ bản) còn các công ty sản phẩm giúp bạn học sâu hơn (hiểu một mảng, hiểu biết chuyên sâu). Trong các công ty sản phẩm thì bạn được tiếp xúc với số liệu thực tế và các phương pháp định lượng nhiều hơn. 

TỪ DEVELOPER

Có lẽ developer là người có nhiều lợi thế nhất khi chuyển qua nhưng lại khó thành công nhất. Nguyên nhân một phần vì đãi ngộ của designer nói chung hiện tại thấp hơn developer nên không nhiều developer muốn chuyển qua làm designer. Thường là những bạn không thấy mình phù hợp với công việc lập trình hoặc những người thích có sự tự do và chủ động hơn mới chuyển qua (chấp nhận việc đãi ngộ thấp hơn).

Developer có lợi thế lớn về tư duy giải quyết vấn đề, đặc biệt là tư duy logic. Khả năng tìm tòi tự khám phá của developer cũng cực kì tốt (thích vọc vạch, tìm kiếm thông tin, thử sai v.v.). Tuy nhiên nói chung các bạn developer không đủ linh hoạt và mềm dẻo để “nhận thấy vấn đề”. Nôm na là kém nhạy cảm hơn các bạn designer. Tất nhiên là nói ra để các bạn tìm cách khắc phục. Có một câu anh Điệp - CEO Vật Giá dạy cả công ty mà mình luôn tâm niệm “đặt mình vào địa vị khách hàng và đối xử trên mong đợi của họ”. Có thể với các bạn thì chỉ nghe cho vui thôi, nhưng với những bạn developer muốn chuyển qua UX Designer thì phải luôn tâm niệm cái này thì việc chuyển đổi với hoàn thiện được.

Các bạn vẫn phải học theo từ cơ bản như mình đã đề cập ở trên, tuy nhiên mình nghĩ vì tố chất khó nhất (giải quyết vấn đề) các bạn đã có nên việc học sẽ nhanh thôi.

Con đường sự nghiệp và lộ trình thăng tiến

Phần này mình không biết có nên viết tiếp hay không. Các bạn thấy cần thiết thì comment bên dưới giúp mình để mình sắp xếp thời gian viết thêm.

P/S: Chủ Nhật 21:30 mình có livestream trên này nên bạn nào có câu hỏi/thắc mắc thì có thể mình sẽ trả lời hôm đó luôn. Chúc các bạn thành công.

Nguồn :vietnam ui/ux designer

VÌ SAO NHÀ TRẺ KHÔNG PHẢI LÀ MẪU HÌNH HỖ TRỢ NUÔI TRẺ TỐT?

Tại hội thảo sáng hôm qua, mình có nhắc tới tác hại của việc gửi trẻ đi nhà trẻ sớm trước 2 tuổi, vì đây là giai đoạn trẻ chưa xác định mình là một cá thể độc lập. Do đó chưa cần nói nhà trẻ đó tốt hay xấu, chỉ bản thân việc bé bị tách khỏi mẹ trước 2 tuổi cũng đủ sinh hocmon stress cortisol ảnh hưởng đến sự phát triển tối ưu của trẻ.

Nên nếu có thể dủ đk kinh tế, k nhất thiết mẹ phải "đi làm việc" mới đủ 3 bữa cơm, thì hãy chọn "đi làm mẹ" thay vì "đi làm việc". "Đi làm việc" còn có nhiều lúc trong đời để làm, còn những năm đầu đời của con, k ai thay thế mẹ/ bố đc đâu, cũng k thể bù đắp những tổn thương của gđ phát triển đầu đời quan trọng này được đâu.

Đây là trích đoạn nói về "Gửi trẻ" từ sách Làm Bố Mẹ vì Một thê giới hoà bình.

Sách rất hay, tác giả là một ông bố thuận tự nhiên ở Úc, tiếc là chưa có thì giờ để dịch. Bố mẹ nào đọc đc tiếng Anh thì đọc trước và dịch giúp!

--- Có mẹ sữa đã dịch giúp ----

Chăm sóc trẻ - Phụ lục

Vì sao nhà trẻ lại thường không tốt bằng sự hỗ trợ chăm sóc của cả cha và mẹ? Khi chúng ta nhìn những điều dưới đây, những xác nhận hiển nhiên dựa trên học thuyết gắn bó sẽ dự đoán được phần nào. Nhà trẻ trở thành một vấn đề khi nó không tạo ra những cơ hội cho trẻ phát triển sự quyến luyến (gắn bó) có chọn lọc với những người lớn giàu tình yêu thương và đáng tin cậy.

Khi họ khảo sát các dữ liệu nghiên cứu, các chuyên gia về sự phát triển của trẻ cũng không có quá nhiều điều hay để nói về xu hướng hiện đại của chúng ta khi nhà trẻ hóa. 1 bản tổng hợp về 88 nghiên cứu được thực hiện nhiều nơi trên thế giới cho thấy, trong hơn 20.000 trẻ được gửi nhà trẻ từ khi còn ẵm ngửa (dưới 1 tuổi), khoảng 66% trẻ có nguy cơ gia tăng chứng gắn bó không an toàn (bấp bênh). Nhà tâm lý học người Úc Peter Cook kết luận rằng xu hướng nhà trẻ đang bỏ qua việc nhìn nhận các dấu hiệu rủi ro và nó đi ngược lại với rất nhiều ý kiến của các chuyên gia về điều gì là tốt nhất cho trẻ.

Vài nhà nghiên cứu đã cố gắng định lượng cấp độ (trình độ) nhà trẻ có thể gây ra nhân tố nguy hiểm. Nghiên cứu cho rằng, hơn 20h/ 1 tuần ở nhà trẻ có thể dẫn tới cảm giác thiếu an toàn với những bé nhỏ hơn 1 tuổi. Một nghiên cứu khác lại nhận thấy, các bé ở nhà trẻ lâu ngày sẽ có mức độ căng thẳng (hormone cortisol) cao hơn, đáng báo động. Điều này đã được phát hiện tại những bé được gửi nhà trẻ lâu ngày ngay cả khi trông bề ngoài, các bé không hề có bất cứ một dấu hiệu âu lo nào, khiến bố mẹ và những người chăm sóc có thể sẽ không ý thức được những buồn phiền mà trẻ đang phải chịu đựng.

Dường như, bé nào ở nhà trẻ càng nhiều, thì lại càng có khuynh hướng trở thành những em bé hung hăng (dễ gây sự). Những phát hiện được trích dẫn từ Jay Blesky – nguyên giáo sư khoa phát triển nhân học tại đại học Penn State khẳng định rằng, “sự quan tâm thiếu thốn của cha mẹ trong năm đầu tiên là một yếu tố nguy hiểm đối với các sự phát triển, ví dụ như cảm giác thiếu an toàn cho người mẹ, sự không bằng lòng, sự hung hăng, và có thể là thái độ xấu đi”.

Sự lạm dụng nhà trẻ là một xu hướng hiện đại mà tôi tin là hầu hết các bố mẹ đều muốn tránh. Một sự thật bi thương của cuộc sống hiện đại là số lượng ngày một tăng cao những phụ huynh sinh sống tại các quốc gia giàu có cảm thấy bản thân họ không có lựa chọn nào khác là phải tự tách rời con nhỏ để kiếm đủ tiền chi tiêu. Giá nhà cửa và các vật dụng cơ bản khác ngày một cao hơn, ngoại trừ việc chạm tới mức độ tăng trưởng của xã hội bởi một nền kinh tế thị trường bị giới hạn. Nếu làn sóng xa cách với trẻ nhỏ của các gia đình này không dừng lại và vết thương sớm quay trở lại thì kết quả của xã hội sẽ có thể rất thê thảm. Sự tách biệt trong gia đình có thể sẽ là mối đe dọa lớn nhất với lợi ích của sự tiến triển xã hội mà chúng ta đã kiến tạo trong 5 thập kỉ qua.

1 nghiên cứu cho hay các bé đi nhà trẻ có mức độ cortisol bình thường chỉ khi có các điều kiện tiên quyết sau: những người chăm sóc trẻ phải thực sự có tinh thần trách nhiệm cao với nhu cầu và cảm xúc của trẻ. Tôi dám chắc rằng, với sự thiếu vắng gia đình trong một thời gian dài hoặc thiếu hỗ trợ của một trong hai bố mẹ, việc trông cậy vào các nhà trẻ chuyên nghiệp có thể sẽ an toàn nếu có các điều kiện sau:

1. Trẻ cần cần được đào tạo trong sự gắn kết thật nhẫn nại và ấm áp của các cô trong nhà trẻ.
2. Người chăm sóc phải thật sự đồng cảm, ấm áp, có trách nhiệm và giàu lòng yêu thương. Họ cũng cần phải bền lòng. Những cán bộ nhân viên cũ cần thúc đẩy bé đối mặt với sự thiếu đi sự gắn kết quan trọng và sau đó phải đi qua quá trình kết nối với các nhân viên mới.
3. Nhà trẻ cần phải tạo ra cảm giác như một gia đình lớn.
4. Một đứa trẻ nên được giữ trong nhà trẻ càng ít thời gian càng tốt. Điều quan trọng là phải tôn trọng giới hạn của trẻ và hiểu rằng sẽ luôn có sự biến đổi đáng kể về tuổi tác khi mỗi một đứa trẻ sẵn sàng cho việc xa cách. Khi một đứa trẻ có thể nói tạm biệt với mẹ mà không khóc, và khi bé có thể vui vẻ hoàn toàn với các bạn khác, đó là lúc bé đã sẵn sàng. Sự lo lắng khi phải chia ly là một dấu hiệu cho thấy bé chưa sẵn sàng cho việc xa gia đình. Trẻ em nên là một nhà chuyên gia mà chúng ta phải thăm dò lâu dài để có được sự chăm sóc thích hợp nhất.
5. Sự tách biệt cần phải là một sự chuyển tiếp từ từ, dần dần, từng bước một để trẻ có thể thích nghi và phù hợp với tốc độ của trẻ. Nhiều nhà trẻ không cho phép các bố mẹ ở lại với trẻ cho đến khi bé cảm giác ở đó như nhà. Chính sách này là không có cơ sở và nó như một cú chấn thương lớn đối với trẻ. 
6. Các bố mẹ nên ở lại cho đến khi trẻ đã thiết lập được một mối liên kết về sự tin tưởng với các bạn khác ở trung tâm. Nhiều trường học “mở” ở Thụy Điển và rất nhiều nhà trẻ dân chủ trên thế giới còn mời các vị phụ huynh tham dự lớp học cùng với các con mình. Bố mẹ sẽ tạo nên một đóng góp vô giá cho nhóm và các bạn nhỏ có thể phát triển mạnh (lớn nhanh, mau lớn) khi mà các con cảm thấy an toàn, được nuôi nấng và thân thuộc như nhà mình tại trường học .
7. Việc cho con đi nhà trẻ cần được hoãn lại ít nhất cho đến khi trẻ đã cai sữa được phần nào. Điều này đảm bảo cho việc nuôi con bằng sữa mẹ không bị gián đoạn. 
8. Tỉ lệ chăm sóc trẻ trong giai đoạn ẵm ngửa nên thật nhỏ đủ để trẻ nhận được sự quan tâm đầy đủ, tận tình và định hình cá tính cùng với kết nối với ba mẹ.
9. Trẻ cần có cảm giác gắn bó vững chắc với ba mẹ trước khi mạo hiểm liên kết với bên ngoài. Nhà trẻ có thể sẽ trở nên khó khăn với những bé cảm thấy không an toàn trong chính ngôi nhà của mình.
10. Phụ huynh cũng nên trì hoãn việc gửi con đến nhà trẻ ít nhất là cho đến khi trẻ có thể làm chủ được ngôn ngữ của mình đủ để nói với bố mẹ chúng về những gì trẻ cảm nhận được về con người ở đó hoặc về chính nơi đó.

Kết luận:
Chỉ khi trẻ thực sự cảm thấy gắn kết với bố mẹ, cùng với kinh nghiệm nuôi dưỡng tốt thì khi đó não bộ của trẻ mới được trao cho điều kiện tốt nhất để phát triển. Đó là lúc các gia đình được kết hợp với đơn vị hỗ trợ và phải đảm bảo rằng trái tim của họ cần rộng mở và trao đi một tình yêu lớn nhất cho trẻ. Loại hỗ trợ này sẽ thúc đẩy phúc lợi cảm xúc của một gia đình mà không tạo ra gánh nặng cho bố mẹ hay áp lực cho trẻ khi phải có một sự phân ly từ sớm và dài lâu trong suốt thời thơ ấu của trẻ. Một vài sang kiến cho việc chăm sóc từ cộng đồng và trợ giúp gia đình sẽ được thảo luận ở chương sau. Chúng tôi cũng sẽ nói về cách thức để tiếp cận theo cách hiện đại nhất và cách mạng hóa giáo dục đối với trẻ để tạo nên sự phát triển xa hơn về mặt cảm xúc cho trẻ.

Nguồn : Phương Hồng Nhất Lê

Giá trị thật sự của đồng tiền: Hãy ngưng sử dụng nó như thước đo thành công

Tiền bạc là một vấn đề nhạy cảm, nó đôi khi được đem ra để đánh giá người khác cũng như là niềm tự hào của nhiều người chính vì thế chẳng mấy ai thoải mái khi nhắc đến chuyện tiền bạc.

Trong một xã hội sùng bái vật chất và danh vọng, phải làm thế nào để thoát khỏi vòng xoáy tiền bạc và trở nên thật sự giàu có.

Tiền bạc là một vấn đề nhạy cảm. Bởi vì hầu hết mọi người ở một góc độ nào đó đều tự “ra giá” và định vị bản thân: chúng ta kiếm được bao nhiêu tiền. Theo nghĩa đen, nó chính là thứ để đem ra đánh giá năng lực và kĩ năng của một người. Vì lẽ ấy, chúng ta đứng ngồi không yên, cảm thấy bất an khi nói về chuyện tiền bạc.

Tuy nhiên tiền bạc chỉ là một trong những thứ được đem ra để đánh giá con người một cách tùy tiện. Bản thân nó không có chút giá trị nào cả.

Có rất nhiều thứ mang lại giá trị trong đời ta. Thời gian là một loại giá trị. Tri thức là một loại giá trị. Hạnh phúc và các cảm xúc tích cực khác cũng thế. Tiền bạc chỉ là thứ phương tiện để truyền tải và chuyển đổi các dạng thức khác nhau của giá trị.

Tiền không phải là nguyên do khiến cho người ta giàu có. Nó là kết quả. Tương tự như thế, khi mọi người khẳng định rằng, tiền gây ra nhiều vấn đề cho họ, thực ra họ đã nhầm. Tiền bạc thường là hệ quả đáng chú ý nhất được tạo ra bởi những rắc rối của họ.

Tiền là một loại dung dịch. Nó chỉ có giá trị khi được đem ra lưu thông. Thế nên nó chính là sự phản chiếu giá trị của người sở hữu.

Mọi người thường nhầm lẫn giàu có với việc sở hữu nhiều thứ hay đạt được danh tiếng, thành quả gì đó. Tôi có thể bỏ tiền trong thẻ tín dụng ra để mua túi Hermes, đi siêu xe của Lamborghini, chụp ảnh tự sướng với Sơn Tùng MTP nhưng điều đó không làm tôi giàu có hơn. Ngược lại, nó khiến tôi trông như một kẻ khốn khổ.

Có một câu nói trong phim Fight Club (Sàn đấu sinh tử) như thế này: “Những thứ mày sở hữu cuối cùng sẽ sở hữu lại mày.” Chủ nghĩa sùng bái vật chất nhìn chung là một cạm bẫy về tâm lí. Không quan trọng bạn có bao nhiêu, mua bao nhiêu, kiếm được bao nhiêu, bệnh dịch tham lam sẽ không bao giờ kết thúc. Trong khi đó, bạn vẫn tiếp tục làm việc nhiều hơn, đương đầu với những nguy cơ lớn hơn, cứ thế mãi cho tới hết đời.

Tiền bạc vốn là một thứ vô hại. Nó chỉ như chiếc bình chứa đựng trải nghiệm được trao đổi qua lại giữa hai người. Bạn kiếm tiền bằng cách tạo ra nhiều trải nghiệm cho những người khác. Sau đó, bạn lại trả tiền cho họ để nhận về trải nghiệm.

Ngay cả khi bạn mua các giá trị vật chất như trang sức hay siêu xe, bạn không chỉ mua hàng hóa, mà là cả trải nghiệm khi lái xe hay đeo trang sức đó: sức mạnh, tốc độ, địa vị xã hội. Bạn đang mua đồ trang trí cho danh tính của mình, cảm giác khi sở hữu và sử dụng nó, ngay cả khi nó không làm bạn hạnh phúc.

Có thể nói rằng, hầu hết giá trị của bất kỳ món hàng nào không phải là tiền tệ.

Khi bạn mua đồ ăn, bạn đang đang mua những thứ giúp bạn vượt qua cơn đói. Bạn đang tạm thời mua sức khỏe và hạnh phúc. Khi bạn đi du lịch với gia đình, bạn đang trả tiền để có cơ hội trải nghiệm những thứ mới mẻ và củng cố mối quan hệ với các thành viên. Khi bạn mua một bộ quần áo mới, bạn không chỉ mua vải vóc và nhãn hiệu, bạn đang mua những tín hiệu xã hội thông báo rằng, mình đang đầu tư cho chính bản thân, quan tâm tới bản thân một cách nghiêm túc đủ để làm chỗ dựa cho người khác.

Bởi vì tiền là một thứ trao đổi những trải nghiệm nên kết quả nó sẽ trở thành một vòng tuần hoàn: chúng ta tiếp nhận những trải nghiệm (tiêu cực) để kiếm tiền, rồi dùng tiền để mua lại trải nghiệm (Tích cực). Đến khi hết tiền, chúng ta lại buộc phải quay lại với những trải nghiệm tiêu cực và chu kì lại bắt đầu.

Chu kì Căng thẳng: Vài người kiếm tiền bằng cách đương đầu với stress. Họ làm những công việc áp lực cao hoặc trong một vị trí mà suốt ngày bị chỉ trích hay đe dọa. Sau đó, họ tiêu tiền chủ yếu để giải tỏa căng thẳng để bù lại cho sự khắc nghiệt mà công việc của họ tạo ra. Những người này thường luẩn quẩn trong vòng tròn tạo-ra-stress và giảm-bớt-stress mà không hề tạo ra hạnh phúc thật sự.

Chu kì Bản ngã: Một vài người làm việc trong môi trường khiến họ cảm thấy mình vô dụng, tầm thường, bất lực. Những người này sau đó xua đuổi sự bất an của bản thân bằng cách bỏ tiền ra mua những món đồ thể hiện rằng, mình là người “thượng đẳng”. Họ kiếm tiền thông qua sự bất an và tiêu tiền để chế ngự điều đó.

Chu kì Đau đớn: Những người khác làm đau chính mình để kiếm sống. Có thể là về mặt thể chất (đấu sĩ quyền Anh, người biểu diễn nuốt kiếm) hay về mặt tinh thần (bán dâm, bị sếp và đồng nghiệp quấy rối tình dục hay luồn cúi để được lên chức). Họ dùng tiền để giảm nhẹ các cơn đau, ví dụ như sử dụng rượu, ma túy hay những trò tiêu khiển khác.

Giàu có thật sự chỉ đến khi chúng ta kiếm và tiêu tiền đúng cách — khi chúng được tạo ra bởi những trải nghiệm tích cực và được dùng để mua những trải nghiệm tích cực. Những người rơi vào vòng xoáy trải nghiệm tiêu cực như trên sẽ trở thành nô lệ của tiền bạc. Họ bắt đầu thấy tiền bạc trở thành mục đích và động lực duy nhất của cuộc đời.

Khi điều này xảy đến, bạn không còn sở hữu tiền, mà chính nó sẽ sở hữu bạn. Và tiền sẽ tiêu xài bạn cho đến khi bạn dừng lại, hoặc chết đi.

Cách để thoát khỏi những vòng luẩn quẩn vô tận chạy theo từng đồng này và tạo ra sự giàu có thật sự là hãy ngưng việc sử dụng tiền bạc như thước đo cho thành công.

Mọi người có rất nhiều định nghĩa khác nhau về giá trị cũng như thành công. Tiền bạc thường được đưa lên đầu tiên nhưng nó thực sự không phải một thứ thành công.

Giá trị thực sự của tiền bạc chỉ xuất hiện khi chúng ta dùng nó như một thứ đòn bẩy để đạt được thành công thay vì coi nó như một sự thành công. Khi chúng ta dùng nó để mua trải nghiệm và giá trị mà ta thấy quan trọng hơn. Khi chúng ta dùng nó để xây dựng một công việc đầy tính sáng tạo, lan tỏa trong cộng đồng, khi chúng giúp chúng ta gắn bó với gia đình hay chia sẻ tình yêu thương với bạn bè.

Giá trị thật sự của tiền bạc bắt đầu khi chúng ta có thể nhìn nhận xa hơn, thấy chúng ta tốt hơn và có giá trị hơn nó. Không phải những vật chất mà chúng ta sở hữu, mà là những trải nghiệm tuyệt vời. Cái quan trọng không phải là cái cốc, mà là cà phê được chứa trong đó.

Nguồn: cafebiz.vn