10 thủ thuật thiết kế báo in

Đến font chữ cho nội dung (body text) thỉnh thoảng còn bị "đệm" một loại khác, cứ cho là do lỗi kỹ thuật chứ không phải chủ ý, nhưng riêng về font để làm tiêu đề thì có để đếm ra đến hơn 15 loại, nếu tính cả chữ ngả chữ nghiêng, chữ đậm chữ nhạt, chữ béo chữ gầy, thì tổng số phải gấp đôi. Chỉ tính số font trên các tiêu đề được đưa ra trang nhất đã có đến 6 loại với 4 màu khác nhau.

Cách đặt ảnh minh họa trong bài thì nhìn thoáng qua cũng biết là kiểu thích đặt đâu bèn cho vào đó chứ chẳng thấy logic gì. Có cái ảnh còn được kéo tụt xuống tận mép báo, thò ra khỏi cả đường bo của hộp. Chất lượng ảnh thì khỏi phải nói - cái thì nét căng, cái thì mờ mịt như là... photocopy. Vui nhất là có một bài ở nửa trên của trang 2, thấy bàn tay chỉ đường, hướng mắt theo thì thấy phần còn lại nằm ở... nửa dưới của trang 3. Tất nhiên, với kiểu thiết kế như thế thì nhiều khi sẽ thấy những khoảng trắng thật ngớ ngẩn.

Một số tạp chí của Việt Nam trình bày khá "ổn" nhưng cái tỉ lệ này quá ít ỏi. Chỉ cần cầm khoảng mươi loại báo ngày và hai chục tờ tạp chí trên bất kỳ sạp báo nào và đem ra "soi" thì sẽ thấy sự thất vọng ở trên đây không giảm đi được bao nhiêu. Ngay cả với những nhật báo tiếng tăm nhất, nội dung được cho là hấp dẫn nhất thì vấn đề thiết kế trang vẫn nhiều khi trong tình trạng "hồn nhiên như cô tiên" chứ không thấy dáng dấp của một "dân chuyên nghiệp".

Có lẽ không nhiều nghề có cái điểm đặc trưng khá kỳ lạ như nghề thiết kế báo: đó là làm ra một sản phẩm đẹp để độc giả chú ý đến... một sản phẩm khác. Nhiều họa sĩ thiết kế mải thi triển trình độ, to son điểm phấn với những khung màu, font chữ mà quên mất mục tiêu là thu hút độc giả vào phần nội dung bài. Trong khi đó, những người khác lại coi thường cái việc quan trọng này, cứ bạ đâu đắp đấy, nghĩ chuyện đổ bài, chọn chữ, ghép ảnh, dàn trang cứ như cuốc vườn, thành hàng thành luống là được.

Mạng IJNet của Trung tâm các Nhà báo Quốc tế giới thiệu một số thủ thuật thiết kế báo in như sau:

1. Tạo lập hệ thống cấp bậc. Độc giả chỉ cần nhìn lướt qua cũng phải thấy ngay những tin bài quan trọng nhất trên trang báo. Mỗi trang đều phải có trọng tâm.

2. Tạo trung tâm thị giác. Theo kết quả điều tra, hơn 80% độc giả bắt đầu đọc một trang báo từ hình chủ đạo. Mỗi trang báo nên có một hình ảnh thu hút sự chú ý - có thể là ảnh/hình minh họa của bài viết chính trên trang đó. Tác động trung tâm thị giác là một trong những yếu tố quyết định giá trị tin tức của trang.

3. Tổ chức tốt. Do độc giả không có nhiều thời gian, thông tin trên trang báo phải được tổ chức tốt để tránh gây khó hiểu. Phải đảm bảo rằng thiết kế giúp làm nổi bật những câu hỏi mà độc giả sẽ nêu lên về những thông tin được đăng tải.

4. Sự tương phản. Những trang thiết kế thành công sẽ có các yếu tố theo chiều dọc và theo chiều ngang. Phải có những yếu tố chủ đạo và yếu tố phụ, những tiêu đề chính và những tít thứ yếu.

5. Màu sắc. Dùng màu sắc để thông báo chứ không phải để trang trí. Biết sử dụng màu sắc hay không thể hiện ở việc dùng ảnh và đồ họa. Màu sắc cũng giúp dẫn dắt độc giả đi theo một trình tự nhất định. Các họa sĩ thiết kế cần nắm vững logic về cách sử dụng màu.

6. Kiểu chữ. Càng nhiều kiểu chữ thì độc giả càng thấy lộn xộn. Các biên tập viên nên dành nhiều thời gian để chọn tiêu đề thật ý nghĩa cho bài viết, hơn là loay hoay với việc nên dùng kiểu chữ nào.

7. Gây bất ngờ. Mỗi ngày phải mang đến cho độc giả một điều bất ngờ -- một tiêu đề, một bức ảnh, một câu chuyện hoặc hình đồ họa -- nó phải đặc biệt tới mức độc giả sẽ chuyền tay nhau đọc báo. Thiết kế có thể giúp tạo ra sự bất ngờ đó. Bí quyết ở đây là: hãy tạo nên điều gì đó đặc biệt cho trang báo.

8. Đừng cứng nhắc theo nguyên tắc. Nguyên tắc được đặt ra là để... bị phá vỡ, nhưng chỉ khi có lý do chính đáng. Không thể liên tục phá vỡ nguyên tắc chỉ đạo vì như thế là làm mất cải mốc chuẩn và không tạo ra được bất ngờ về thị giác cho độc giả nữa. Tuy nhiên các họa sĩ thiết kế nên mạnh sáng tạo từ những nguyên tắc cơ bản. Cứng nhắc quá sẽ gây ra sự buồn tẻ.

9. Kiên định. Mục nào đứng ở đâu thì ngày nào cũng phải ở đó để những độc giả bận rộn không mất công tìm kiếm thông tin.

10. Nội dung mới là quan trọng. Những thiết kế đơn giản nhưng năng động mới là thiết kế hiệu quả. Dù thế nào thì nội dung mới là phần quan trọng nhất trong trang báo, phải luôn nhớ rằng việc thiết kế trang phải là để độc giả chú ý vào nội dung./.